Category: Uncategorized

Ես փետրվարի 19-ին նվեր եմ ստացել մի շատ լավ գիրք։ Նրա անունը “Երկարագուլպա պեպի” է։ Ես մինչև հիմա չեմ հավատում այդ օրվա հրաշքին, երբ ես ասեցի իմ ամենալավ ընկերուհուն Կատրինին Կատրին իմ անունը կքաշես։ Կատրինը իմ անունը քաշեց և մենք փոխարինվեցինք գրքերով։ Արդեն գիտեմ, որ “Երկարագուլպա պեպիի” գրքերը շատ հետաքրքիր են։ Ես խոստանում եմ, որ ես այս գիրքը կարդալու եմ։ Ասեմ ավելին ես արդեն մի քանի թերթ եմ կարդացել

“Երկարագուլպա պեպի📕”

Առաջին իմ լսած ստեղծագործությունն Հովհաննես Թումանյանի <<Շունն ու Կատուն>> բալադն էր։ Այդ ժամանակ չորս տարեկան էի։ Երբ ես մեծացա և դարձա վեց տարեկան, իմ փոքրիկ եղբոր համար կարդում էի Թումանյանի հեքիաթները։ Ասեմ, որ արդեն տասը տարեկան եմ և դեռ շատ-շատ եմ սիրում Հովհաննես Թումանյանին։ Կարելի է ասել, որ նա իմ ամենասիրելի, հայտնի գրողն է։ Մինչև հիմա կարդում եմ և կարդալու եմ Հովհաննես Թումանյանի հեքիաթները և բոլոր ստեղծագործությունները։ Շնորհավոր քո ծննունդը սիրելի բանաստեղծ 📝

Կարդա՛ և լրացրո՛ւ բաց թողնված տառերը։

Իրոք, Թումանյանը հաճախ էր կատակում, զվարճանում երեխաների հետ և քանի որ զավակներն էլ ամեն ինչով ձգտում էին նմանվել իրենց հայրիկին, ապա Թամարին դեռ մանկուց խորդ  չէին հումորն ու կատակը, հատկապես հայրիկի հետ զրուցելիս։ 1919 թ., երբ Լոռեցիների հայրենակցական միությունը հրավիրել էր Թումանյանին նրա 50¬ամյա հոբելյանը նշելու, բանաստեղծը կատակում է, թե «Գնում եմ լոռեցիների քեֆին, շաշերը հավաքվել են»։ Իր հայրիկին նոր բացահայտած 12¬ամյա Թամարը պատասխանում է. «Դու ամենամեծ լոռեցին ես, ուրեմն դու ամենամեծ շաշն ես»:

Կարդա՛ հատվածները և գուշակի՛ր, թե ո՞ր հեքիաթներից են։ Գրի՛ր վերնագրերը։

Գնացին, գնացին, իրիկունը հասան մի անտառ։ Գիշերը մնացին էնտեղ։ Շունը պառկեց մի թփի տակ, իսկ աքլորը բարձրացավ մոտիկ ծառին, քնեցին։

Պատ՝․ Ճամփորդները։

«Սրա ընկերն էլ երևի իր նման մի աքլոր կլինի․ էս էլ իմ ճաշը»,― մտածեց աղվեսը ու վազեց թփի կողմը։ Հանկարծ որ շունը դուրս եկավ, աղվեսը, պո՜ւկ, փախավ, ո՜նց փախավ։

Պատ՝․ Ճամփորդները։

― Կա՛ց, աղվե՛ս ախպեր, մի վռազի, մենք էլ ենք գալի, էդպես ընկեր չի՛ լինի,― ծառի գլխից ձայն էր տալիս աքլորը։

Պատ՝․ Ճամփորդները։

Մյուս օրը առավոտը վաղ վեր է կենում, գնում փողերն առնելու։ Դու մի՛ ասիլ՝ գիշերը գայլերը մոզին կերել են։ Գնում է տեսնում՝ ոսկորները դեսուդեն ցրված ավերակի առջև։

— Հը՞,— ասում է,— մորթել ես, կերել, հա՜։

— Հա՜․․․

— Չաղ է՞ր, թե՞ չէ։

— Չէ՜։

Պատ՝ Խելոքն  ու  հիմարը։

Ուշադի՛ր կարդա և ուղղի՛ր սխալները։

Որդնել, որդատունկ, վարդանոց, Նվարդ, ելևէջ, շուրջերկրյա, երեկո, կեսօր, փղոսկր, ջրօրհնեք, աղբակույտ, նորաոճ, թռչուն, միոտանի, հնաոճ, նրբերշիկ, վերելք, աներևակայելի։

Բառերին ավելացրո՛ւ արար ածանցը և կազմի՛ր նոր բառեր։

Գյուտ, կազմ, կռիվ, գործ, խաղաղ, հուշ, հաշտ, սնունդ, ցույց, ազատ, նոր։

Գյուտ-գյուտարար

Կազմ-կազմարար

Կռիվ-կռվարար

Գործ-գործարար

Խաղաղ-խաղաղարար

Հուշ-հուշարար

Հաշտ-հաշտարար

Սնունդ-սննդարար

Ցույց-ցուցարար

Ազատ-աղատարար

Նոր-նորարար

Յուրաքանչյուր առածում տեղադրի՛ր ընդգծված բառերի հականիշները և կարդա՛։

Դանդաղ քայլեմ՝ ծույլ կասեն, արագ քայլեմ՝ գիժ կասեն։

Օձը դրսից է նախշուն, մարդը՝ ներսից։

Տերը տարածն է ափսոսում, գայլը՝ բերածը։

ԱՍՏՎԱԾՆԵՐ

 Հայ ժողովուրդը, մինչև քրիստոնյա դառնալը/ 301թվ./ եղել է հեթանոս, հավատացել է բազմաթիվ աստվածների, որոնց էլ վերագրել է տարբեր աստվածություններ՝ բնության ուժերի տարերքներ: Օրինակ՝ ջրի աստված, պատերազմի և այլն: Այս ամենը կապված է այդ ժամանակվա հավատալիքների  ու մշակույթի հետ: Աշխարհի բոլոր ժողովուրդներն էլ ունեն դիցաբանություն և  դիցաբանական հերոսներ, այդ թվում նաև հայ ժողովուրդը: Այժմ կփորձենք պարզել ու ծանոթանալ հեթանոս հայերի աստվածներին: Չմոռանանք նշել, որ աստվածների պատվին հայերը կառուցել են նաև տաճարներ, որտեղ զոհեր են մատուցել՝ հաճոյանալու համար, որպեսզի աստվածները լավ աչքով նայեն իրենց: Այդպիսի մի հեթանոսական տաճար է ՝ Կոտայքի մարզում գտնվող, բոլորիս քաջ հայտնի՝ Գառնիի հեթանոսական տաճարը: Տաճարը նվիրված է եղել Միհր աստծուն: Նա եղել է լույսի և մաքրության/արևի/ աստվածը: Հայկական աստվածների դիցարանում եղել են բազմաթիվ աստվածություններ, և ունեցել են իրենց գլխավոր Աստծուն: Հայկական դիցարանում Արամազդն է եղել հայ գերագույն և գլխավոր աստվածը: Արամազդը համապատախանում է հունական դիցարանի Զևսին:

ԱՐԱՄԱԶԴ

Հին հայերի գերագույն աստվածն էր Արամազդը, երկնքի և երկրի արարիչը, բոլոր աստվածների հայրը։ Նա կոչվում էր «Մեծ և արի Արամազդ», որի գլխավոր սրբավայրը գտնվում էր Հին Հայաստանի պաշտամունքային կենտրոններից մեկում՝ Անի Կամախում։ Այնտեղ էին գտնվում հայոց Արշակունի թագավորների տոհմական դամբարաններն ու գանձերը։ԱՆԱՀԻՏ

Արամազդի դուստրն էր կամ կինը Անահիտը՝ հայոց ամենասիրելի և պաշտելի դիցուհին։ Նա մայր աստվածուհի էր, պատկերվում էր երեխան գրկին՝ հայ մայրերին , մինչև ուսերը իջնող գլխաշորով։ Նա կոչվում էր «Մեծ տիկին Անահիտ»: Հավատում էին, թե նրա շնորհիվ միշտ եղել է, կա ու գոյություն կունենա Հայոց աշխարհը։ Հայ թագավորները որևէ գործ ձեռնարկելիս Մեծ տիկին Անահիտից էին հովանավորություն և առողջություն խնդրում։ Իբրև մայր աստվածություն Անահիտը մայրության, բերքի և պտղաբերության սրբազան մարմնացումն էր։ Նա Արամազդի և Վահագնի հետ միասին հայկական դիցարանում կազմում էր աստվածային սուրբ երրորդություն։/նշել թե քրիստոնեության մեջ սուրբ երրորդությունը ո՞րն  է/: Արտաշատում կառուցված էին Անահիտի տաճարները։ Մեծահարուստ և նշանավոր ընտանիքները իրենց հասուն դստրերին նվիրում էին այդ տաճարին, որտեղ որոշ ժամանակ ծառայելուց հետո միայն նրանք իրավունք ունեին ամուսնանալու։

ՎԱՀԱԳՆ

Հայոց դիցարանի երրորդ աստվածն էր Վիշապաքաղ Վահագնը, մի վառվռուն ու խարտյաշ պատանի՝ հրեղեն մազերով, բոցավառ մորուքով և արեգակնափայլ աչքերով։

Երկնում էր երկինքը, երկնում էր երկիրը,
Երկնում էր և ծիրանի ծովը.
Երկունքն էր բռնել ծովում նաև կարմիր եղեգնիկին.

Եղեգան փողից ծուխ էր ելնում,
Եղեգան փողից բոց էր ելնում,
Եվ բոցից դուրս էր վազում մի խարտյաշ պատանեկիկ.

Նա հուր մազեր ուներ,
Ուներ բոցեղեն մորուք,
Եվ աչքերն էին արեգակներ¹։/ անգիր պետք չի, միայն ընթերցեք լավ/

Նա ծնվելուն պես կռվի է բռնվում սև ու ամեհի վիշապների դեմ, սպանում նրանց, ազատում տիեզերքը կործանման սպառնալիքից։Վահագնը հայերի ամպրոպի ու կայծակի աստվածն էր, որից թագավորներն ու զորավարները քաջություն էին խնդրում։ Վահագնի գլխավոր պաշտամունքատեղին և սրբավայրը գտնվում էր Տարոնի Աշտիշատում՝ Հին Հայաստանի հոգևոր կենտրոնում։Վահագնին հետագայում ժողովուրդը մարդեղենացրել է և դարձրել իր սիրած ու մեծարած Տիգրան Մեծ թագավորի երրորդ զավակը։ Երևանում կա արձան, նվիրված Վահագնին, այն գտնվում է Իսակովի փողոցի վրա, դեպի ՀԱԹ եկող ճանապարհին: Քանդակում պատկերված է Վահագնը՝ վիշապի հետ մենամարտելիս:

ԱՍՏՂԻԿ

Վահագնի սիրելին էր Աստղիկ դիցուհին՝ հայոց սիրո և ջրի աստվածուհին, որի պաշտամունքը կապված էր Արուսյակ (Վեներա) մոլորակի հետ։ Աստղիկի և Վահագնի ամուսնությունը համարվում էր սրբազան. այդ ամուսնության հետևանքով անձրև էր տեղում երկրի վրա, ծաղկեցնում երկիրը, բերք ու բարիք տալիս մարդկանց։ Աստղիկին պատկերում էին չքնաղ գեղեցկուհու տեսքով, հաճախ՝ լողանալիս։ Նա ամեն գիշեր լողանում էր Եփրատ գետում։ Աստղիկը ամեն գիշեր Տարոնի դաշտը մշուշով էր պատում, որպեսզի իրեն ոչ մի օտար աչք չկարողանա տեսնել։

Ուշ շրջանի մեկ այլ առասպելով՝ Աստղիկը Նոյի դուստրն է։ Ջրհեղեղից և Նոյի Հայաստան նավարկելուց հետո, աշխարհի տիրակալներն են դառնում Նոյի երեք զավակները՝ Զրվանը, Տիտանը և Հաբեթոսթեն։ Երբ նրանք ամբողջ աշխարհը բաժանում են իրար միջև, Զրվանը կամենում է բոլոր երկրներում իր որդիներին թագավորեցնել։ Եղբայրները չեն ենթարկվում ավագ եղրոր՝ Զրվանին պատերազմի մեջ մտնում նրա հետ։ Տիտանը խլում է Զրվանի երկրների մի մասը։  Նրանց քույր Աստղիկը, փորձում է հաշտեցնել, խնդրելով եղբայրներին դադարեցնել կռիվները։ Համաձայնում են, որ առայժմ իշխի իրենց ավագ եղբայր Զրվանը, միայն մեկ պայմանով, որ նրա բոլոր արու զավակներին սպանեն, որպեսզի հետագայում Զրվանի  զավակները չկառավարեն: Համաձայնում են, դաշինք/պայման/ կնքում։ Եվ երբ Զրվանի նորածին արու/տղա/ զավակներից երկուսին սպանում են, Աստղիկը խիղճը տանջում  է, և Զրվանի կանանց հետ միասին համոզում մի քանի հսկիչ զինվորների՝ Զրվանի մյուս տղաներին կենդանի թողնել և ուղարկել արևմուտք, այն լեռը, որ կոչվում է Օլիմպոս կամ հայերեն՝ Դյուցընկեց (այսինքն՝ աստվածների ընկնելու տեղ)։

Աստղիկին նվիրում էին վարդեր և աղավնիներ, որոնք սուրբ էին համարվում։ Վարդեր նվիրելու սովորությունից էլ ըստ երևույթին առաջացել է Աստղիկի «Վարդամատն» (վարդե մատներ ունեցող) մականունը։Աստղիկի տոնը կատարում էին ամառվա կեսերին, տոնը կոչվում էր վարդավառ, որ մինչև այժմ էլ կատարվում է ժողովրդի մեջ։ Այդ տոնակատարության ժամանակ Աստղիկին վարդեր էին նվիրում, աղավնիներ թռցնում, իրար վրա ջուր էին ցողում, ուրախանում։

ՆԱՆԵ

Հին հայերի հաջորդ դիցուհին Նանեն է՝ Արամազդի դուստրը, պատերազմի աստվածուհի։ Նանեն սերտ կապ ուներ Անահիտ աստածուհու հետ: Նրանց տաճարները անգամ իրար մոտ էին կառուցված: Ժողովրդի մեջ մինչև այժմ էլ մեծ մորը, այսինքն՝ տատին, նանե են կոչում, մի բան, որ վկայում է Նանե դիցուհու մայր աստվածության հետ ունեցած կապի և ժողովրդական խավերում նրա անվան ու պաշտամունքի լայն տարածվածության մասին։

Մարդկության պատմության ընթացքում ադամանդը եղել և մնում է ամենաթանկարժեք քարը: Ադամանդներով են պատվել արքայական թագերն ու զարդերը: Այժ ևս ադամանդների մասին առասպելներ են պտտվում և դրանք շարունակում են գերել մարդկային ուղեղները:

Ներկայացնում ենք աշխարհի ամենաթանկ ադամանդների տասնյակը.

Տասներորդ հորիզոնականում է The Allnatt Diamond կոչվող ադմանդը, որի գինը գնահատվում է 3 մլն դոլար: Ադամանդը կրում է իր նախկին տերերից մեկի՝ Ալֆրեդ Էրնեստ Ալնեթի անունը: Ադամանդը 101.29 կատար է: Այն կշռում է 21 գրամ: Քարի գույնը դեղնավուն է, դրա ծագման մասին տեղեկություններ չկան:

Իններորդ տեղում է The Moussaieff Red Diamond մուգ կարմիր ադամանդը, որը 5.11 կարատ է, այն մուգ կարմիր գույնի է, իսկ արժեքը 7 մլն դոլար է: Սա աշխահի ամենամեծ կարմիր ադամանդն է:

The Heart of Eternity ադամանդը ութերորդ հորիզոնականում է, այն կապույտ գույն է՝ 27.64 կարատ, ունի 5.528 գրամ քաշ, ադամանդի արժեքն է 16 մլն դոլար: Ադամանդը գտնվել է Հարավային Աֆրիկայում՝ Ստեյնմեց խմբի կողմից, այնուհետ այն վաճառվել է Դե Բիրսին:

Wittelsbach Diamond դամանդը յոթերորդ հորիզոնականում է, այն 35.36 կարատ է՝ 7.11 գրամ, ունի բաց կապտավուն երանգ: Այն տեղադրված է եղել բավարական և ավստրիական թագերի վրա: Ադամանդի արժեքն է 16.4 մլն դոլար:

Վարդագույն երանգ ունեցող The Steinmetz Pink ադամանդի արժեքն է 25 մլն դոլար, այն 11.92 գրամ է, 59.60՝ կարատ: Աշխարհի ամենաթանկ վարդագույն ադամանդն է: Ադամանդը մեր ցուցակի վեցերորդ հորիզոնականում է:

De Beers Centenary Diamond ադամանդը մեր ցուցակի 5-րդ հորիզոնականում է, այն D՝ ամենաբարձր, դասի ադամանդ է: Քարը 273.85 կարատ է՝ 54.77 գրամ: Այս ադամանգը Դե Բիրսի կողմից արդյունահանված և մշակված երրորդ ամենամեծ քարն է: Քարի արժեքն է 100 մլն դոլար:

Չորրորդ հորիզոնական է The Hope Diamond ադմանանդը, այն պահվում է ԱՄՆ մայրաքաղաքի Սմիթսոնյան թանգարանում: Ադամանդը 45.52 կարատ է և 9.10 գրամ, այն ունի մի փոքր կապտավուն երանգ: Քարի արժեքն է 350 մլն դոլար:

The Cullinan ադամանդը երրորդ հորիզոնականում է, այն սկզբում եղել է 3 106.75 կարատ և 621.35 գրամ: Մշակումից հետո այն դարձել է 530.2 կարատ և 106 գրամ: Քարի արժեքը 400 մլն դոլար է:

Երկրորդ տեղում է The Sancy Diamond քարը, որը 55.23 կարատ է, քաշը՝ 11.05 գրամ: Այն պատկանել է Ֆրանսիայի արքայական տոհմին: Այս պահի դրությամբ կարելի է համարել, որ ադամանդն անգին է:

Koh-I-Noor  ադամանդն աշխարհի ամենաթանկ ադամանդն է, այն 105 կարատ է և կշռում է 21.6 գրամ: Այս քարը նույնպես անգին է, մասնագետներն անգամ չեն կարողանում գնահատել նման քարերը: Այժմ ադամանդը հանդիսանում է Բրիտանական թագավորական ընտանիքի սեփականությունը:

Սա ել թանկարժեք ադամանտների նկարներ են։

 Հնում, մարդիկ չկարողանալով բացատրել բնության երևույթները, օրինակ՝ կայծակը, անձրևը, երկրաշարժը, սկսել են դրանք մարմնավորել, վերագրել աստվածությունների, յուրաքանչյուր տարերքի համար մի աստված են ունեցել: Աստվածները գերբնական հատկություններով օժտված, հույզեր, ապրումներ, մտածողություն ունեցող, կատարյալ և մարդակերպ էակներ են, որոնցից յուրաքանչյուրը խորհրդանշում է բնության ու հասարակության առանձին երևույթներ:  Կառուցվել են տաճարներ, կանգնեցվել նրանց արձանները, մատուցվել զոհեր, կազմակերպվել հատուկ տոնախմբություններ:

Հեթանոս հայերն աստվածներին նվիրել են հատուկ տոներ, նրանց համար կառուցել տաճարներ, զոհաբերել կենդանիներ: Հայկական դիցարանում, բացի անձնավորված մարդակերպ աստվածներից, հիշատակվում են զանազան մտացածին էակներ, հրեշներ (վիշապներ) և չար ու բարի ոգիներ (Արալեզ, Հավերժահարս, Քաջք,  և այլն):Դիցաբանություն են նաև «Տիգրան և Աժդահակ», «Արտաշես և Արտավազդ» հայկական առասպելները, «Սասնա ծռեր» էպոսը և այլն:Առասպելը չափազանցված զրույց է. և՜ պատմողը, և՜ ունկնդիրն այն ընկալում են որպես արժանահավատ-իրական պատմություն և փոխանցում բանավոր: 

Առասպելներում արտացոլված են բարու և չարի, հերոսության և վախկոտության, արդարության և անհավատարմության մասին մարդկանց պատկերացումները: «Առասպել» արտահայտությունը առօրյայում օգտագործվում է անհավանական, մտացածին իմաստով:

Հարցեր և առաջադրանքներ/պատասխանել գրավոր/

• Ի՞նչ հասկացանք դիցաբանությունից, ի՞նչ է առասպելը, իրակա՞ն է, թե՝ հորինովի

Առասպելը չափազանցված զրույց է։ Հնում մարդիկ չկարողանալով բացատրել բնության երևույթները՝ անձրևները, կայծակները կամ երկրաշարժերը սկսել են դրանց համար աստվածներ հորինել։ Այդ ամենը հորինուկ էր։

• Ո՞վքեր էին առասպելի հերոսները

Հրեշներ վիշապներ և չար ու բարի ոգիներ։

• Ի՞նչ հայկական առասպելներ ու առասպելական հերոսներ գիտենք/նշել անուններ միայն,/

Տիգրան և Աժդահակ, Արտաշես և Արտավազդ։

• Գիտե՞նք որևէ առասպել, որը կարող ենք ներկայացնել/բանավոր/
• Ի՞նչ հեթանոսական տաճար/ներ/ գիտեք Հայաստանում:

Գառնու տաճարը։

1․Գտիր թվի նշված մասը։
180-ի   5/9-րդ մասը 180:9×5=100
200-ի  4/5-րդ մասը 200:5×4=160
100-ի  3/10 -րդ մասը 100:10×3=30
150-ի  2/5  -րդ մասը: 150:5×2=60

2.Արտահայտիր նշված միավորներով։

1/4 ժ=15 ր 60:4=15
1/5 կմ = 200մ 1000:5=200
1/3 օր =8 ժ 24:3=8
1/4 տարի =3 ամիս 12:4=3
1/5 ց = 20կգ 100:5=20
1/4  մ =25 սմ 100:4=25

3.Արտահայտիր նշված միավորներով։
5/ 6  ժ= 50ր 60:6×5=50
4/5  կմ = 800մ 1000:5×4=800
5/6  օր = 20ժ 24:6×5=20
3/4  տարի = 6ամիս 12:4×3=6
3/20 ց = 15կգ 100:20×3=15
4/5  մ = 80սմ 100:5×4=80

4.  Արամը  դպրոցից տուն վերադառնալիս  ճանապարհի   1/4 մասը  անցնելուց հետո, ճանապարհի ո՞ր մասը դեռ  պետք է անցնի։ Պատ․՝ 3/4

5․ Արկղում կար 120 միատեսակ գնդակ։ Արկղից հանեցին դրանց 7/8 մասը։ Քանի՞ գնդակ մնաց արկղում։ Պատ․՝ 15

6․ Ջրավազանում կար 3200 լիտր ջուր։ Այգին ջրելու համար օգտագործվեց դրա 5/8 մասը։ Քանի՞ լիտր ջուր մնաց ջրավազանում։ Պատ․՝ 2000

7․ Ո՞ր պատկերի 3/5 մասն է գունավորված։

1) 3/5

2) 2/5

3) 3/4